Mô tả: Cây dây leo bằng thân quấn, dài 6-8m. Rễ củ nhiều, mập, nạc, hình trụ, mọc thành khóm dày. Thân nhẵn, hình trụ, màu lục nhạt, hơi phình lên ở những mấu.

Lá mọc đối hay so le, đầu lá thuôn nhọn, phiến lá hình tim, gân chính hình cung, gân phụ ngang, nhỏ, chạy song song, sít nhau, nhưng đặc biệt có hệ gân ngang dày song song vói cổc gân chính hình cung, dài 10- 15cm, rộng 4-7cm, đầu lá nhọn kéo dài. Cụm hoa ở kẽ lá, có cuổng dài 2-4cm, mang 1-2 hoa to. Bao hoa có 4 bộ phận dài 5cm, rộng 4mm, mặt ngoài màu vàng lục, mặt trong màu dỏ tươi, có mùi thối. 4 nhị dài 4-5cm.

Phân bố, sinh thái: Cây của vùng Ấn Độ, Mã Lai, mọc hoang. Có phân bố trong thiên nhiên của vùng núi Dài, núi Tô huyện Tri Tôn, trên sườn núi và ven suối.

Bộ phận dùng: Rễ củ. Có thể thu hoạch vào mùa xuân hoặc cuối mùa thu, cắt bỏ rễ con, rửa sạch, nhúng trong nước sôi, phơi khô.

Tính chất và tác dụng: Trong rễ củ, có chứa các Ancaloit, chủ yếu là Stemonin, Tuberos-temonin, Stemonidin. Củ có vị đắng, tính hơi ấm. Hơi có độc. Có tác dụng nhuận phế, sát trùng, diệt sâu, trừ ngứa. Ngườì ta đã biết stemonin có tác dụng làm giảm tính chất hưng phấn củ trung khu hô hấp của động vật, có tác dụng ức chế phản xạ của ho, còn làm cho giun bị tê liệt, làm chết rận rệp và có tác dụng kháng sinh dối với vi khuẩn đường ruột, vi trùng bệnh lỵ, bệnh phó thương hàn.

 Công dụng: Thường dùng trị;

1.Viêm khí quản, lao phổi, ho gà ;

2.Lỵ amip;

3.Bệnh giun móc, giun đũa, giun kim ;

4. Tinh trạng ngứa ngáy da, eczema, viêm da. Còn dùng diệt bọ chét, rệp, chấy rận và sâu bọ. Ngày dùng 3-10g, dạng thuốc sắc, thuốc viên hay thuốc bột. Dùng ngoài, ngâm trong cồn, đun sôi trong nước, hoặc nấu cao để bôi, hay nghiền bột mà dùng.

Đơn thuốc

1. Hen khí quản : Bách bộ, Tử uyển, Nhân hạt mơ, mỗi vi 10g, Bối mẫu 6g, sắc uống.

2. Ho gà : Bách bộ, Hạ khô thảo, mỗi vi 10g sắc uống.

3. Tẩy giun kim : Rễ củ sắc nước thụt.

Chú ý : Người tỳ vị hư yếu không dùng. Dùng nhiều sẽ gây ngộ độc.Giải dộc bằng nước ép gừng tưoi hoặc thêm một ít giấm ăn.

Tình trạng khai thác và bảo vệ tại An Giang: Loài cây được khuyến khích gây trồng. Có phân bỏ ttrên vùng núi của huyện Tri Tôn. Nghiêm cấm khai thác.

Bành Lê Quốc An, sưu tầm và biên soạn.

Nguồn: Cây thuốc An Giang, Võ Văn Chi, NXB. UBKH và KT, 1991, tr.31-32.