Loài N. Cordifolia

Mô tả: Bụi dày, rễ bò mang nhiều củ hình trứng, chứa nhiều nước, vỏ ngoài màu vàng. Thân rễ ngắn, thường mọc đứng, mang nhiều vẩy hình ngọn giáo hẹp màu nâu sáng. Lá kép lông chim, có cuống 4-20cm, vàng, giòn; phiến lá dài 20-100cm, mang nhiều lá chét không cuống, mọc khít nhau, thường chồng lên nhau, gốc hình tim, có tai ở trên. Ổ túi bào tử hình thận, có màu nâu nhạt, nằm ở mép mặt dưới lá chét. Bào tử hình trái xoan, màu nâu nhạt. Áo túi tồn tại.Bộ phận dùng : cù và toàn cây.

Phân bố, sinh thái: Loài liên nhiệt đới, mọc hoang ở vùng núi cao. Cũng được trồng làm cây cảnh và lấy củ làm thuốc. Thu hái quanh năm, rửa sạch, luộc qua, thái miếng, phơi khô. Cũng có thể dùng toàn cây, nhặt sạch vẩy, rửa sạch, dùng tươi hay phơi khô.

Tính chắt và tác dụng: củ khát nước có thể ăn được cho đở khát nước. Nó có vi ngọt nhạt, hơi chát, tính mát, có tác dụng thanh nhiệt, tiêu viêm, lợi tiều, mát phổi, ngừng ho, kích thích tiêu hóa,

Công dụng: Thường dùng chữa

1. cảm sốt, ho khan, ho lâu ngày, ho ra máu;

2. Viêm ruột ỉa chảy ;

3. Lỵ ;

4. Trẻ em cam tích và suy dinh dưỡng ;

5. Viêm vú, viêm tinh hoàn ;

6. Viêm đường tiết niệu.

Dùng 12-20g cây khô sắc uống, thường phối hop với các vi thuốc khác.  

Đơn thuôc

- Cảm mạo phát sôt, viêm phê quản mãn : Củ cốt 15g sắc uống.    

- Viêm tinh hoàn : Củ cốt cắn tươi 30g, dùng riêng hoặc phối hợp với cỏ mần trầu 30g và 10 quả Long nhãn khô, đun sôi trong rượu hay nước.

- Viêm vú : Dùng củ hoặc cây tươi giã nát đắp.

Cần lưu ý là lá rất non cũng được dùng làm rau ăn.

Tình trạng khai thác và bảo vệ tại An Giang: Không đánh giá.

Bành Thanh Hùng. Sưu tầm và biên soạn từ nguồn: Cây thuốc An Giang của Võ Văn Chi, Ủy ban khoa học và kỹ thuật An Giang, 1991, tr.159.