Loài P. Pulchellum

tên khoa học: Phyllodium Pulchellum (L,) Desv

Mô tả: Cây nhỏ, cao 1,5m, có thân và cành nhẵn. Lá có 3 lá chét; các lá chét bên có kích thước bé hơn lá chét giữa, đầu hơi lượn sóng ở mép, mặt trên hầu như nhẵn, mặt dưới màu vàng và có lông ngắn. Hoa trắng, xếp 2-3 cái một lần giữa các lá bắc, và họp thành chùm ở nách và ở ngọn. Quả có khía mép, có lông, gồm 2 đốt.

Cây ra hoa tháng 8-10.

Bộ phận dùng: Rễ và lá.

Phân bố, sinh thái: Cây của vùng Ân Độ - Mã Lai, gặp ở vùng rừng Bảy Núi, sống trên đất hơi khô, đồi cỏ. Lá thu hổi vào mùa hè thu, rễ thu hái quanh năm. Rửa sạch, thái nhỏ và phơi khô.

Tính chất và tác dụng: Lá và rễ cây Đồng tiền có vi nhạt, se, hơi độc, có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, tiêu sưng, hoạt huyết, tán ứ và tiêu bọc máu.

Công dụng: Thường được chỉ định trị

1. Cảm mạo phát sốt ; 2. Viêm gan cấp và mãn, xơ gan ; 3. Sưng gan lách trong bệnh sán máng ; 4. Thấp khớp đau xương, đòn ngã tổn thương. Dùng 10-20g lá, 15-30g rễ.

Đơn thuốc :

- Sán máng với sưng gan lách, dùng rễ Đồng tiền 30g sắc với 3 lít nước, còn 1 bát uống 1 lần, liên tục uống như vậy trong 7 ngày.

- Phụ nữ băng huyết, dùng 20-40g rễ sắc uống. Người ta cũng thường dùng cho phụ nữ sau khi sinh đẻ uống. Phụ nữ có thai không được dùng.

Tình trạng khai thác và bảo vệ tại An Giang: Hiện nay loài cây này rất hiếm gặp trong thiên nhiên hoang dã trên vùng bãy núi tỉnh An Giang. Cần bảo vệ để mở rộng quần thể.

Bành Thanh Hùng. Sưu tầm và biên soạn từ nguồn: Cây thuốc An Giang của Võ Văn Chi, Ủy ban khoa học và kỹ thuật An Giang, 1991, tr.97.