Mô tả: Cây nhỡ, cao 4-6m. Cành tròn, có khía rãnh không đều, cành non có lông ráp màu đỏ. Lá mọc so le, thường tụ họp ở ngọn cành; phiến lá hình trái xoan ngược hay hình bầu dục có chóp nhọn sắc, nhẵn, mép lá lượn sóng, hai mặt lá đều có lông ráp.

Hoa nhỏ, màu hồng nhạt, họp thành cụm hoa hình xim hai ngả ở nách lá đã rụng; cuống hoa 1-4, hình sợi; lá đài 5, xoan tù; cánh hoa 5, xoan tù, hơi dính ở gốc, nhị đính ở dưới gốc cánh hoa; bầu nhẵn, hình trứng, có 3 cạnh, phía trên có một cột vòi nhuỵ mảnh do 3-4 vòi nhuỵ đính lại với nhau làm một ở gốc tạo thành. Quả chín màu trắng tím, có thịt nhầy. Ra hoa tháng 5-7, có quả tháng 8-9.
Bộ phận dùng: Rễ, vỏ cây, hạt - Radix, Cortex et Semen Saurauiae Tristylae.
Phân bố, sinh thái: Loài phân bố ở Nam Trung Quốc, Ấn Độ, Malaixia và Việt Nam. Cây mọc rộng rãi ở nhiều tỉnh phía Bắc: Lào Cai, Tuyên Quang, Lạng Sơn, Bắc Thái, Vĩnh Phú, Hà Tây, Hà Bắc, Ninh Bình, thường gặp ở ven các suối trong rừng thứ sinh. Thu hái quả khi chín, vỏ cây thu hái quanh năm, tốt nhất vào mùa xuân.
Tính vị, tác dụng: Vị hơi đắng, tính mát; có tác dụng thanh nhiệt giải độc, sinh cơ giảm đau, sơ phong chỉ khái. Quả có tác dụng khai vị, làm ăn ngon. Vỏ có tính giải độc, làm tiêu sưng.
Công dụng: Quả dùng ăn sống. Dân gian thường dùng vỏ giữa của thân thái mỏng, giã ra lấy nước uống, bã đắp chữa rắn cắn, cũng dùng đắp các vết sưng tấy, sai khớp.
Ở Vân Nam (Trung Quốc), vỏ và hạt được dùng trị viêm gan mạn tính, đau răng do phong hoả, ho do phong nhiệt, bỏng lửa.

Khai thác sử dụng và bảo vệ tại An Giang: Cây Nóng không phân bố trong thiên nhiên tại An Giang.

ThS. Bành Lê Quốc An
Tài liệu tham khảo: y học cổ truyền huệ tĩnh
Nguồn: tác giả Trần Hợp - Phùng Mỹ Trung